Praca dla opiekunek w Niemczech a koronawirus

Pandemia koronawirusa wpłynęła na życie każdego z nas. Ucierpiały liczne branże i osoby trudniące się różnorakimi zawodami. Jak na tym tle wygląda praca dla opiekunek w Niemczech? Jakie zasady obowiązują i jakich reguł należy się trzymać?

 

Opiekunki osób starszych w chaosie informacyjnym

Przepisy dotyczące możliwości wjazdu do Niemiec z obszarów podwyższonego ryzyka zmieniają się często, co wprowadza niepewność i specyficzny rodzaj chaosu informacyjnego. W zakresie przepisów dotyczących wyjazdu do pracy w Niemczech opiekunek osób starszych, najwięcej problemów sprawia odróżnienie opiekunek osób starszych ze statusem personelu medycznego a personelu opiekuńczego, świadczącego usługi opiekuńcze w zakresie tzw. Grundpflege w prywatnych domach osób starszych. Zawikłane było także stwierdzenie, pod jakie przepisy podlegają opiekunki osób starszych w zależności od częstotliwości i celu przekraczania granicy.

 

Innym czynnikiem wprowadzającym dezorientację, jest federalna struktura państwa niemieckiego. Do niedawna przepisy funkcjonowały w ten sposób, że np. Federalne Ministerstwo Zdrowia wydawało tzw. rozporządzenie wzorcowe, a rządy poszczególnych landów mogły je dowolnie zmieniać i przystosowywać według własnych ustaleń. Opiekunka osób starszych, która jechała do pracy w Stuttgarcie musiała spełnić inne warunki niż opiekunka, która w tym samym okresie chciała podjąć pracę w opiece np. w Monachium.

 

Od 12 maja 2021 roku w zakresie przepisów określających zasady wjazdu z Polski do Niemiec, obowiązuje nowa zasada – jest jedno rozporządzenie Bundesministerium für Gesundheit, takie samo dla całego obszaru państwa niemieckiego (Verordnung zum Schutz vor einreisebedingten Infektionsgefahren in Bezug auf das Coronavirus SARS-CoV-2 nach Feststellung einer epidemischen Lage von nationaler Tragweite durch den Deutschen Bundestag), zwane w skrócie Coronavirus-Einreiseverordnung – CoronaEinreiseV.

 

 

Praca dla opiekunek w Niemczech jako Gränzpendler i Grenzgänger

Przede wszystkim, w nowym rozporządzeniu pojawiły się konkretne przepisy dotyczące częstotliwości przekraczania granicy polsko-niemieckiej oraz jasne definicje pojęć, Gränzpendler i Grenzgänger, którymi do tej pory operowano dość swobodnie, jako praktycznie synonimami. Zgodnie z zapisami:

 

• Gränzpendler – definicja w §2 pkt. 11 wspomnianego powyżej rozporządzenia określa, że status Gränzpendler posiada osoba, której miejsce zamieszkania znajduje się na terenie Niemiec a ze względu na konieczność wykonywania pracy lub pobierania nauki, musi regularnie przekraczać granicę, ale przynajmniej raz w tygodniu wraca do miejsca zamieszkania.
• Gränzgänger – według definicji w §2 pkt. 12 to także osoba, która musi regularnie przekraczać granicę w celu wykonywania pracy lub pobierania nauki, również musi przynajmniej raz w tygodniu wrócić do miejsca zamieszkania, ale jej miejsce zamieszkania znajduje się na terenie Polski.

Status Gränzgängera mają więc opiekunki w Niemczech, które np. mieszkają w Gubinie, znalazły miejsce pracy w opiece domowej w Berlinie, ale w każdą sobotę wieczorem wracają do Gubina i dopiero w poniedziałek rano ponownie wyjeżdżają do pracy. Podobnie będzie z opiekunką osób starszych ze statusem personelu medycznego. Jeżeli będzie mieszkała w Kostrzyniu nad Odrą i pracowała w Tagespflege po drugiej stronie granicy w systemie zmianowym 24h/48h, również będzie traktowana jako Gränzgänger.

 

Dla tych dwóch kategorii osób są nieco inne zasady związane z obowiązkiem wykonywania testów na obecność wirusa SARS. Ponieważ jednak stanowią niewielki procent opiekunek osób starszych w Niemczech, po szczegóły zapraszamy zainteresowanych do treści rozporządzenia.

 

Kiedy praca dla opiekunek w Niemczech obejmuje dłuższe wyjazdy

Większość opiekunek osób starszych wyjeżdża do pracy w opiece na wielotygodniowe kontrakty i nie stosuje się do nich wspomnianych powyżej reguł. Obejmują je ogólne zasady, takie jak np. Niemców wracających do domu po urlopie. Zakres obowiązujących przepisów zależy od tego, do jakiej grupy państw ryzyka zakażenia wirusem SARS jest zakwalifikowana Polska. Oceną tego stanu zajmuje się gremium specjalistów z RKI, Bundesministerium für Gesundheit, Auswärtigen Amt oraz Bundesministerium des Innern, für Bau und Heimat.

 

Wyróżnia się trzy grupy państw ryzyka:

• Risikogebiet – państwo, na obszarze którego występuje podwyższone ryzyko zachorowania na COVID (jednym ze wskaźników oceny jest m.in. tzw. 7-Tage-Inzidenz, czyli liczba zachorowań na 100 000 osób wyższa niż 50);
• Hochinzidenzgebiet – państwo, na obszarze którego występuje wyjątkowo wysokie ryzyko zachorowania na COVID (wśród kryteriów oceny jest wspomniany wskaźnik 7-Tage-Inzidenz na poziomie powyżej 200 zachorowań na 100 000 obywateli);
• Virusvariantengebiet - państwo, na obszarze którego występują specyficzne mutacje wirusa SARS.

Polska w październiku 2020 roku została uznana za obszar ryzyka, przy czym w okresie od 21 marca do 8 maja 2021 roku byliśmy zaliczeni do grupy Hochinzifenzgebiet, a od 9 maja 2021 roku znowu jesteśmy zwykłym obszarem ryzyka.

 

Z punktu widzenia opiekunek osób starszych wyjeżdżających do pracy do Niemiec, różnica pomiędzy klasyfikacją „zwykły” obszar podwyższonego ryzyka a Hochinzidenzgebiet polega na momencie obowiązku wykonania testu w kierunku SARS COVID 19. Dla obszarów Hochinzidenzgebiet test musiał być wykonany nie wcześniej niż 48 godzin PRZED wjazdem opiekunki na teren RFN. Obecnie test można wykonać do 48 godzin PO wjeździe opiekunki na teren Niemiec.

 

Czy opiekunka musi wykonać test na koronawirusa?

Generalną zasadą wjazdu do Niemiec z obszaru podwyższonego ryzyka jest obowiązek poddania się kwarantannie (§4 Absonderungspflicht) na okres 10 dni. Wykonanie testu przez opiekunkę osób starszych w Niemczech w terminie 48 godzin przed wjazdem lub 48 godzin po wjeździe do RFN zwalnia z tego obowiązku. Jest więc wybór – można po prostu poddać się kwarantannie.

 

Bez względu na to, w jakiej grupie ryzyka znajduje się Polska, dla opiekunek osób starszych, które nie mają objawów COVID-19, niemiecki ustawodawca nadal przewiduje specjalne traktowanie polegające na zwolnieniu z kwarantanny po przedłożeniu testu. W obecnym rozporządzeniu zmieniła się tylko nazwa grupy zawodowej do której należą opiekunki zatrudnione w domach prywatnych. Określenie 24-Stundenpflegekräfte (które niestety bywało nadinterpretowane przez niektóre rodziny niemieckie…), zastąpiono pojęciem „Betreuungspersonal”.

 

A skąd władze niemieckie wiedzą, że ktoś przyjechał do Niemiec? Zarówno Niemcy, jak i wszyscy inni wjeżdżający (Einreisende) są zobowiązani dokonać elektronicznej rejestracji wjazdu. Dla tych, którzy nie mają dostępu do Internetu jest wersja papierowa formularza. Kontrola przestrzegania przepisów (test + Einreiseanmeldung) częściowo spoczywa na przewoźnikach (przedsiębiorstwa lotnicze), ale w większości jest wyrywkowa. Ustawodawca niemiecki stawia na świadomość i odpowiedzialność społeczną. Jeżeli ktoś nie dotrzyma w/w warunków i będzie pechowo skontrolowany, musi liczyć się z karami pieniężnymi, i to niemałymi.

 

Sytuacja opiekunek osób starszych w Niemczech – ozdrowieńcy i w pełni zaszczepieni

Ozdrowieńcy (genesene Person), w tym także opiekunki osób starszych, które już przeszły chorobę, mogą mieć trudności w wykazaniu swojego statusu. Osoba taka musi przedłożyć wynik testu (badania z wykrytym zachorowaniem) uzyskany nie wcześniej niż na 28 dni i nie później niż 6 miesięcy przed wjazdem do Niemiec. Test musi być wykonany wyłącznie w uprawnionym laboratorium, a jego wynik musi być opisany w jednym z następujących języków obcych: niemieckim, angielskim, francuskim, włoskim lub hiszpańskim (§2 pkt. 7 i 8).

 

Z kolei opiekunki osób starszych zaszczepione (geimpfte Person), czyli takie, u których od podania drugiej dawki szczepionki dwufazowej upłynęło minimum 14 dni lub osoby zaszczepione szczepionką jednorazową albo ozdrowieńcy po pierwszej dawce z takim samym 14-dniowym zastrzeżeniem, muszą przedstawić dowód wykonania szczepienia, również w tłumaczeniu na podane powyżej języki obce. Szczepionka, którą otrzymały musi być zarejestrowana przez Paul-Ehrlich-Institut.

 

Dokumenty poświadczające status ozdrowieńca lub osoby zaszczepionej są załącznikiem do zgłoszenia wjazdu na teren Niemiec. Jeżeli te osoby nie mają aktualnych objawów zachorowania, mogą również na określonych warunkach skorzystać z przywileju skrócenia kwarantanny. Konieczność tłumaczenia dokumentów na język obcy powinny rozwiązać tzw. paszporty COVIDOWE, które państwa członkowskie Unii Europejskiej chcą wprowadzić do końca czerwca br.

 

Do kiedy obowiązują ograniczenia we wjeździe do Niemiec?

Obecne rozporządzenie jest ważne do 30 czerwca 2021 roku. Dla opiekunek osób starszych i innych Polaków sytuacja może zmienić się jednak wcześniej. Skala zakażeń w Polsce maleje z dnia na dzień i jeżeli taka sytuacja się utrzyma, władze niemieckie mogą wykreślić Polskę z listy regionów podwyższonego ryzyka zakażeniem SARS COVID-19. Trzeba tylko pamiętać, że od daty takiego wykreślenia musi upłynąć jeszcze 10 dni, aby spełnić wymagania rządu niemieckiego.
 

Dla opiekunek osób starszych ważniejszy jest jednak sygnał, jaki dają klienci i rodziny niemieckie. Nawet jeżeli sytuacja formalna się zmieni, wielu z nich nadal będzie oczekiwało wykonania testu przez opiekunkę przed przyjęciem jej pod dach swoich bliskich. W Niemczech testy w kierunku COVID są w tej chwili powszechnie dostępne (jest to część strategii państwa w walce z epidemią) i są niedrogie. Jest także nadzieja, że zmieni się obowiązująca w tej chwili w obu państwach zasada, że druga dawka szczepienia musi być podana w tym samym państwie UE co pierwsza (lub reguła przyjmowania drugiej dawki w tym samym punkcie szczepień, która w Polsce obowiązuje do końca czerwca i znacznie ograniczyła w ostatnich tygodniach możliwości podjęcia pracy w opiece – opiekunki robiły przymusową przerwę w pracy w oczekiwaniu na drugą dawkę szczepienia). Takie zmiany umożliwiłyby nie tylko swobodne decyzje na temat terminów pracy w opiece, ale także wakacji – spędzenia zasłużonego odpoczynku w miejscu i terminie, który sobie wybierzemy, niezależnie od daty szczepienia!